سفری به کوسویه از زاویه قلم و دوربین حمیدالله کام‌گار
تاریخ انتشار: ۶ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۸۵۷۳۲
خبرگزاری مهر – گروه فرهنگ و ادب: «کوسویه در امتداد تاریخ؛ پژوهشی در تاریخ، جغرافیا و رجال کهسانِ هرات» نوشته حمیدالله کام‌گار است که برای نخستین بار در سال ۱۳۹۸ توسط انتشارات احراری منتشر شد و مورد استقبال فرهنگیان و علاقه‌مندان به تاریخ و پیشینه فرهنگی هرات قرار گرفت.
پس از این استقبال نویسنده تصمیم به ویرایش جدید کتاب گرفت و بنابراین چاپ دوم آن به تاریخ ۱۳۹۹ با شمارگان هزار نسخه و ۲۲۳ صفحه توسط نشر کام‌گار در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کوسویه یا کهسان امروزین از توابع دیرین‌سال فوشنج باستان بوده و تاریخش درازدامن است. این منطقه در غرب هرات واقع شده و در حال حاضر یکی از شهرستان‌های مشهور هرات به‌شمار می‌رود. کوسویه خطه‌ایست معموره در میان صحرا و کوهستان، باغستان بسیار دارد و هری‌رود آبیاری‌اش می‌کند. کوسون‌ها یا کاسیان از اقوام کهنی بودند که پیش از مهاجرت آریایی‌ها در غرب فلات پارس زندگی می‌کردند، قدیمی‌ترین مراجعی که در آنها ذکر کوسون‌ها و کاسیان به‌عمل آمده، مربوط به قرن ۲۴ پیش از میلاد است.
این منطقه ارگ و حصاری بزرگ و متینی داشته که در مقابل لشکرکشی‌های شاه‌زاده تولی‌خان و شاه‌زاده دُوا فرزند براق به آتش کشیده شد و در حال حاضر جز یک توده خاک سیاه از خود نشانی نگذاشته است. حکیم جاماسب (نخستین حکیم و فیلسوف ایران باستان یا آریانا) در کوسویه مدفون است و آرام‌گاهش توسط امرای تیموریان هرات مرمت شده که به نزد اهالی به نام گنبد گوهرشاد معروف است. این گنبد تاریخی بنایی‌ست عالی و بلند، مانند گنبد گوهرشاد در هرات و یکی از نفیس‌ترین بناهای به‌جامانده از دوره تیموریان به‌شمار می‌رود.
منطقه کوسویه یا کهسان نیز در طول تاریخ درخشان خود هرگز به‌صورت درست، جامع و دقیق مورد تحقیق، پژوهش و بررسی محققان، تاریخ‌نویسان و نویسندگان قرار نگرفته است. به‌همین دلیل می‌توان گفت که کوسویه در امتداد تاریخ؛ نخستین مجموعه‌ای است که به‌صورت تقریباً کامل و جامع در مورد کوسویه یا کهسان تحریر یافته است.
این اثر شامل چهار فصل به ترتیب با این عناوین و توضیحات است؛ فصل اول «تاریخ کوسویه» که مطالب آن شامل وجه تسمیه، پیشینه تاریخی و مسائل مربوط به این دو موضوع است.
فصل دوم دربرگیرنده آثار و بناهای کوسویه و نگاهی به شگفت‌انگیزترین آثار و بناهای آن است. بحث نسبتاً مفصلی روی نفیس‌ترین بنای تاریخی آن یعنی گنبد مشهور به گوهرشاد و «مدرسه تومان‌آغا» صورت گرفته که در حقیقت در زیر این گنبد نفیس؛ نخستین حکیم و فیلسوف ایران باستان یا آریانا (حکیم جاماسب) مدفون است. نگاهی به بنای کاروان‌سرای تومان‌آغا، تیرپل، قلعه یا حصار تاریخی کوسویه، آسیاب‌های بادی، آسیاب‌های آبی، حوض‌های خشتی، خانقاه‌های اهل تصوّف، مساجد تاریخی، کافرقلعه و تپه رادار از دیگر عناوین و موضوعات مورد تحقیق و پژوهش این فصل است.
فصل سوم به مشاهیر ادبی و فرهنگی کوسویه اختصاص یافته و زندگی‌نامه شاعران، نویسندگان، علما و دیگر مشاهیر کوسویه را در بر دارد. فصل چهارم معرفی کهسان معاصر است که نگاهی به جایگاه جغرافیایی، تاریخی، حدود، مساحت، نفوس، زبان، ویژگی‌های قومی و انسانی، قصبات، توانایی‌های اقتصادی، شغل و حرفه، نفت و گاز، وضعیت آموزش و پرورش یا معارف، وضعیت زنان، وضعیت بهداشت یا صحت، و دیگر مطالب مربوط به این منطقه را مورد بحث قرار داده است. در ادامه؛ نگاره‌ها و تصاویری از بهترین و تاریخی‌ترین آثار کوسویه نشان داده شده است.
کتاب شامل دو مقدمه یکی به قلم فضل‌الله زرکوب (ادیب سرشناس معاصر) و دیگری به قلم نویسنده است. زرکوب در بخشی از مقدمه خود چنین نوشته است: «چند سالی است که تلاش‌های پیگیرِ پژوهشگر نام آشنای سواحل هری‌رود؛ جناب حمید کام‌گار را در کشف، معرفی و شناسانیدن آثار غریب و دورافتاده باستانی نگین خراسان پیگیری می‌کنم.
از دوران کودکی و نوجوانیم حرص و اشتیاق عجیبی به دیدار و تماشای آثار باستانی داشتم که البته شغل پدری و خرید و فروش فرآورده‌های صنایع دستی در تلطیف ذوقم تأثیر قابل ملاحظه‌ای داشت.
تلاش‌های بی‌دریغانه و عاشقانه جناب کام‌گار؛ خاطره‌های ماندگاری را از دهه‌های چهل و پنجاه خورشیدی زادگاهم را در اَعماق وجودم زنده می‌سازد که شادروانان؛ استاد فکری سلجوقی و استاد محمد علی عطار با گروهی از همکارانشان رنج سفرهای طولانی و طاقت‌فرسای تموز از مرغاب و بادغیس و چشت و کروخ و شاه‌پهلوان و اسفزار و پوشنگ گرفته تا دامنه‌های کوشک‌ها، کوهپایه‌ها و کوهسویه‌های سواحل هری‌رود را چگونه تحمل می‌کردند.
فراموشم نمی‌شود که این بزرگواران پس از بازگشت از بازخوانی کتیبه‌های نیمه فرو ریخته آثار باستانی و گورسنگ‌های بر آمده از زیر خروارها خاک در حالی که هنوز گرد و غبار این سفرها بر سر و صورتشان نشسته بود چگونه با گذاشتن دشلمه زرد و گهگاهی هم شیرپره جوزدار هراتی بر روی زبان و سرکشیدن پیاله چای سیاهِ هیل‌دارِ داغ؛ سرمست از غرور و افتخار؛ داستانِ زدودن غبارهای فراموشی از چهره تاریخ و فرهنگ خراسان‌زمین را به شیفتگانِ هویت و فرهنگ و تاریخ آن زمزمه می‌کردند.
بلی؛ تحمل رنج چنین سفرهایی جز با پای عشق؛ ممکن نیست. عشق به میهن، عشق به زبان، عشق به تاریخ و سرانجام؛ عشق به هویت فرهنگی که آمیزه‌ای است از همه اینها.
من حمید کام‌گار را بیشتر از آن که محققِ آثار باستانی بدانم؛ به حیث یک پژوهشگر عاشقِ تاریخ و فرهنگ خراسان‌زمین می‌شناسم که این عشقِ آتشین را می‌توان به آسانی از درون هر جمله نوشته‌هایش دریافت؛ وقتی می‌گوید: «سرزمین زیبای ما گهواره تمدن و وارث یکی از غنی‌ترین فرهنگ‌های کهن است که هر منطقه و ناحیه آن تجلیگاه بخشی از عناصر این فرهنگ است.»
حرفش فقط حرف یک راوی و گزارشگر نیست؛ او هر اثر باستانی‌ای را که می‌بیند؛ تنها به زمان ساخت، آجرهای به کار رفته، وابستگی و تعلق و پدیدآورنده آن توجه ندارد بلکه نخستین و برجسته‌ترین چیزی که نظرش را جلب می‌کند؛ زیبایی، چگونگیِ بالندگی، آفرینشِ غرور، افتخار، غنای فرهنگی و درخشش آن اثر بر پیشانی و تارک فرهنگی است که میراث ارجناک نیاکان ماست و به فرزندان آینده این آب و خاک هدیه شده است...
وقتی با حمید کام‌گار به کوسویه سفر می‌کنیم متوجه می‌شویم که چگونه در زمانه‌های کهن؛ نویسندگان، شاعران، عارفان، کارگران و دهگانان؛ جوال‌های گندم را در حالی بر پشت درازگوش‌ها نهاده و با گوش دادن به نوای دلنواز نیِ چوپانان از میان درختان، گندم‌زاران و سبز هزارانِ سواحل آب‌های شیرین هری‌رود به سمت آسیاب‌های آبی و بادی حرکت می‌کردند که دود هیزم‌های نیم‌سوخته از اجاق‌ها و تنورها؛ سفره‌های ابر صداقت و سادگی روستایی را با صدای دلکشِ خروس‌ها و سگ‌ها در فضای دهکده‌ها می‌گسترانیده است.»
کد خبر 5641140منبع: مهر
کلیدواژه: شهر هرات ایران شناسی معرفی کتاب کتاب و کتابخوانی معرفی کتاب تازه های نشر انتشارات راه یار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ترجمه نشر نی انقلاب اسلامی ایران ادبیات کودک و نوجوان بنیاد ملی بازی های رایانه ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فرهنگسرای رسانه فرهنگسرای اندیشه تجدید چاپ هری رود
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۸۵۷۳۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کتاب «چالش‌های تاریخی» اثر سلیمی نمین رونمایی شد
سلمی نمین در مراسم رونمایی گفت: بدون آزادسازی اسناد انتظاری از پژوهشگر نمی‌رود تا کار دقیق انجام دهد. مراکز اسناد ثروت ملت است، اما عده‌ای به دلیل بخل‌ورزی آن را ثروت خودشان می‌پندارند.
به گزارش مشرق، مراسم رونمایی از کتاب «چالش‌های تاریخی» تألیف سلیمی نمین با حضور حجت الاسلام مرتضی اشراقی از نوادگان امام راحل، حسین صفار هرندی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، موسی حقانی رئیس مؤسسه تاریخ معاصر ایران و رضاپور حسین رئیس دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران در سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد.
سلیمی نمین در این نشست گفت: قدرت‌های زیاده‌خواه و سلطه‌طلب در صدد مخدوش کردن تاریخ ملتها و خدشه وارد کردن بر شخصیت‌های تاریخ از ملتها می پردازند. دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران مفتخر است کارش را در سال ۱۳۸۰ با دفاع از شخصیت تاریخ ساز معاصر ایران یعنی امام خمینی (ره) آغاز کرد. در آن دوران کتاب «پاسداشت حقیقت» به نگارش در آمد که پاسخی در برابر هجمه‌های سازمان یافته علیه امام بود که در قالب خاطرات آیت الله منتظری منتشر یافت. پس از نگارش این کتاب، نتوانستیم از سد صدور مجوز وزارت ارشاد عبور کنیم و نا گزیر بودیم نُسخی را تکثیر کنیم و عرضه کنیم تا کمکی برای حل مشکل باشد. خیلی از بزرگان این اثر را ستودند.
بیت امام در ارائه اسناد تاریخی کم‌کاری جدی دارد
وی افزود: بدون پایبندی مراکز تولیدکننده‌ی تاریخ و اسناد تاریخی، پرداختن به تاریخ سخت است. گلایه‌ای حتی از بیت امام دارم. بسیاری از اسنادی که بیت می‌تواند در مسیر تبیین درست تاریخ کمک‌کار پژوهشگر باشد، کم‌کاری جدی دارد. برای پاسخگو به آقای کدیور که درباره آقای شریعتمداری نوشته شده بود، در مرکز اسناد جماران رفتم. امام نگاه برجسته‌ای نسبت به آقای شریعتمداری داشتند. بدون آزادسازی اسناد انتظاری از پژوهشگر نمی‌رود تا کار دقیق انجام دهد. مراکز اسناد ثروت ملت است، اما عده‌ای به دلیل بخل‌ورزی آن را ثروت خودشان می‌پندارند. در چنین فضایی کار پژوهش سخت شده است. شخصیت‌های اثرگذار به ویژه در مراکز فرهنگی کتاب مطالعه نمی‌کنند، و چون مطالعه نمی کنند، نمی توانند در مقام دفاع از محققان بر بیایند.
سلیمی نمین گفت: یکی از فصل‌های کتاب اختصاص به مناظره با آقای مرتضی الویری دارد. ایشان در جایی امام را شخصیتی مذبذب نشان می دهند. به این صورت که آقای موسوی خویینی‌ها در وقت ظهر یک مطلبی از لانه به امام گزارش می‌دهند و پاسخ دریافت می کنند، اما بعد از ظهر ابراهیم یزدی همان مطلب را از امام می‌پرسد و امام درست نکته مقابل قبلی را پاسخ دادند.
وی ادامه داد: حسن آقای خمینی دغدغۀ من را قبول کردند و بنا شد در همان محل حسینیۀ جماران مناظره‌ای با آقای الویری داشته باشیم. یکی از چالش‌های ما این است که بسیاری از سیاستمداران امروز ما در انتخاب منابع خودشان، دقت لازم را ندارند. در آن مناظره وقتی از ایشان سؤال شد آنچه به امام نسبت دادی، از کجا آوردی، گفت آقای ابراهیم یزدی این حرف‌ها را به ما گفت. آقای الویری گفت جناب ابراهیم یزدی در اواخر عمرشان جلساتی را در منزل عبدالله نوری برگزار می کردند و ایشان چند مرتبه این مطلب را بیان کردند که ما ۱۳ آبان ۵۸ در قم خدمت امام رسیدیم و گفتیم قضیۀ نگه داشتن گروگان‌ها به منافع ملی لطمه می‌زند. امام فرمود آنها را بیرون بریزید. من گفتم آقای یزدی نمی تواند این روایت را صحیح گفته باشد؛ موضع ایشان در سال ۵۹ را برای شما خواندم؛ سال ۵۹ و ۱۰ ماه پس از حرکت دانشجویان به سمت تسخیر سفارت، همچنان تأکید دارد نباید گروگان ها را آزاد کنیم؛ یعنی آقای یزدی از جمله کسانی است که موافق ادامه قضیه است. باید گروگان‌ها نگه داشته شوند، تا محاکمۀ آمریکا صورت بگیرد. ما اسناد را ارائه دادیم و آقای الویری پذیرفتند تا گفتۀ خود را اصلاح کنند.
سلیمی نمین افزود: در هر صورت از ایشان به پاس این اصلاح شجاعانه ای که داشتند، دعوت کردیم تا در جلسه امروز حضور داشته باشد، اما در جلسه نیامدند. بعد به بنده دقایقی قبل پیام دادند که «یافته‌های من با آنچه شما عنوان کرده‌اید، اختلاف فاحش دارد. شاید در مواردی حق با شما باشد، اما من نمی‌توانم در این فرصت کم، به قضاوت اطمینان‌بخشی برسم و مجال تبیین این مسائل در این نشست نیست، لذا تصمیم گرفتم در رونمایی کتاب شرکت نکنم. البته پس از مطالعۀ کتاب، مواردی از یافته‌های خود را خطا بیابم، در بیان و اعلام آن تردید نخواهم کرد.»
صفار هرندی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه این نشست گفت: نکته‌ای را از زبان عناصر ضد انقلاب در اوایل دهه هفتاد خواندم که گفته بود «نیاز نیست کار سیاسی کنیم و لازم نیست مبارزۀ سیاسی را دنبال کنیم بلکه کافی است با نسلی که از دوره انقلاب فاصله دارد، به گفت و گو بنشینیم. از این جهت باید اطلاعات آنان از تاریخ و فرهنگ منطبق با خودمان تنظیم کنیم. اگر اینگونه که ما بخواهیم، اطلاعات را دریافت کنند، عمل سیاسی را خود آنان انجام می دهند.» از این جهت باید هوشمندی دشمن را تحسین کنیم. در آن زمان موجی از کتاب‌هایی که روایت‌های تاریخی را تحریف می‌کرد، وارد بازار شد. عزیزانی هم برای دفاع و هجمه به آنان وارد عرصه شدند که آقای سلیمی نمین از جمله آنان بود. غیرت و حساسیتی که اقای سیلمی نمین برای ارائه تصویر روشن و درست از حضرت امام یافتم، این روحیه را ستایش می‌کنم. حساسیت‌های ایشان در نقاط درستی بود.
وی ادامه داد: تا فرصت است، باید از نسلی که خالق بسیاری از واقعیت‌های تاریخی هستند، کلامی دریافت شود. قبول می کنیم وقتی انسان پا به سن می‌گذارد، ممکن است حافظه‌اش او را یاری نکند. برخی از ادعاهای تاریخی که شخصیت‌های سیاسی داشتند و آقای سلیمی در کتابشان به آنها اشاره داشتند، لزوماً نمی‌گویم اینها قصد و غرضی برای تحریف تاریخ داشتند بلکه ممکن است مقداری از آنها به خاطر از دست رفتن حافظۀ فرد است.
وی گفت: باید راه دعوت به کتاب را پیدا کنیم. عنوان کتاب «چالش های تاریخی» است. شاید اگر مشورت می‌شد، می‌توانستیم عنوانی پیدا کنیم که ضربه‌اش کاری‌تر باشد.
وی افزود: برای برخی این قداستی که برای امام قائل بودیم، اهمیت ندارد. نسل ما انقلاب را از معبری در یافتند که در پیشانی آن، امام بود. خدشۀ به امام، کل آن معبر را نابود می‌کند. آنان که زدن امام را انتخاب کردند، درست فهمیدند که کجا را باید واژگون کنند. باید برای حفظ این هاله قدسی که دور شخصیت امام است، تلاش کنیم. برخی با افتخار می‌گویند از اصول خودشان بازگشتند، اما امام اصولش از اول همانی بود که مطرح کرد و تا آخر پای آن اصول ایستاد.
صفار هرندی ادامه داد: باید در هر نقطه‌ای که انحراف از حقیقت اتفاق می‌افتد، این حساسیت امثال آقای سلیمی نمین را نشان داد. یک روزی رادیوی اسرائیل محلی برای انعکاس منویات یک شخصیت برجسته‌ای که از شاگردان امام بوده و به قدری برجستگی داشته که بزرگان قم تصور می‌کنند او باید جانشین امام باشد و کسی است که حرارت ضد اسرائیلی او از امام کمتر نبود. اما روزی چشم باز می‌کنیم و می‌بینیم منویات و استفتائات ایشان از طریق رادیو اسرائیل پخش می‌شود. آنجا انسان می‌فهمد که آثار تحریف تاریخی چقدر خطرناک است.
در انتهای این برنامه از کتاب «چالش‌های تاریخی» رونمایی شد.
بر پایه این گزارش، کتاب «چالش‌های تاریخی» با عنوان فرعی چرخش قلم و سخن در سیر تاریخ تالیف عباس سلیمی نمین از سوی دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران به بازار چاپ و نشر کتاب آمد. این کتاب در هشت فصل اصلی و تعدادی زیربخش در هر فصل به بررسی موضوعاتی همچون باستان با عظمت، مشروطه به غارت رفته، سیر تاریخی کودتای ۱۲۹۹، نهضت ملی و مشت آهنین، دردی جانکاه، خیزش سراسری یک ملت از دریچه مستند «انقلاب ۵۷»، فرجام تمسک به منابع نامعتبر، منشا تقابل آقای منتظری با امام پرداخته است.
به طور کلی هشت چالش تاریخی در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است که این هشت چالش عبارتند از: نسبت ۷ آبان با ایرانیان (مناظره شروین وکیلی، پرویز رجبی، عبدالمجید ارفعی، بهرام روشن‌ضمیر و عباس سلیمی نمین)، مشروطه به غارت رفته (مناظره قلمی در روزنامه شرق)، سیر تاریخی کودتای ۱۲۹۹ (مناظره صادق زیباکلام و عباس سلیمی نمین در کانون اندیشه جوان)، نهضت ملی و مشت آهنین (مناظره قلمی ابراهیم یزدی و عباس سلیمی نمین)، رکس؛ آتشی که به جان آتش‌افروزان افتاد (مناظره قلمی در روزنامه کارگزاران)، خیزش سراسری یک ملت از دریچه مستند «انقلاب ۵۷»( محاجه‌ای قلمی با شبکه من و تو)، خرد جمعی و نظام تصمیم‌ساز در دفاع مقدس و… (مناظره مرتضی الویری و عباس سلیمی نمین در جماران)، منشا تقابل آقای منتظری با امام (مناظره اعضای بیت آیت‌الله منتظری و عباس سلیمی نمین به دعوت انجمن اندیشه و قلم).
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد